Oekraïeners en werk

De afgelopen weken krijgen wij veel vragen naar aanleiding van de situatie in Oekraïne, vooral van werkgevers. We zien dat onze partners graag willen weten wat de mogelijkheden zijn voor vluchtelingen uit Oekraïne in Nederland. Wij hebben een aantal vragen en antwoorden op een rijtje gezet.

De afgelopen weken krijgen wij veel vragen naar aanleiding van de situatie in Oekraïne, vooral van werkgevers. We zien dat onze partners graag willen weten wat de mogelijkheden zijn voor vluchtelingen uit Oekraïne in Nederland. Wij hebben een aantal vragen en antwoorden op een rijtje gezet.

Er is een EU-regeling getroffen. Wat houdt die in?

De EU heeft op donderdag 3 maart besloten tot een tijdelijk beschermingsprogramma voor Oekraïeners, wat betekent dat zij een verblijfsstatus krijgen voor een jaar - zonder asielaanvraag. Lidstaten kunnen beslissen of ze deze speciale regeling daarna met maximaal twee jaar verlengen als de oorlog voortduurt.

Nederland (en andere EU-landen) zijn nu druk bezig met de uitwerking van deze regeling voor Oekraïeners die naar Nederland komen. Omdat het gaat om een nieuwe regeling, worden er nieuwe afspraken gemaakt. Bijvoorbeeld over wonen in Nederland, het recht op zorg en het recht op werk en studie. Nog niet alles is duidelijk. Zodra er meer duidelijk is, vermelden wij dat op deze pagina. Oekraïeners hoeven zich tot die tijd geen zorgen te maken over het recht op verblijf in Nederland.

Mogen Oekraïners hier blijven? En voor hoe lang?

Oekraïense vluchtelingen hebben recht op tijdelijke bescherming op grond van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming als zij vóór of op 24 februari 2022 in Oekraïne woonden. Hetzelfde geldt voor personen uit derde landen en staatlozen die in Oekraïne internationale bescherming genieten, en hun gezinsleden. Voor personen uit derde landen die vóór of op 24 februari in Oekraïne verbleven op basis van een permanente verblijfsvergunning en die niet veilig terug kunnen naar hun land van herkomst geldt ofwel de tijdelijke bescherming, ofwel passende bescherming krachtens de toepasselijke Nederlandse wetgeving, aldus de Europese Raad.

Personen die onder bovengenoemde Richtlijn vallen krijgen voor een periode van één jaar tijdelijke bescherming. Deze periode kan tweemaal verlengd worden met zes maanden. Daarna kan de Europese Commissie de Europese Raad voorstellen de tijdelijke bescherming met nog eens een jaar te verlengen. Als een veilige en duurzame terugkeer naar Oekraïne weer mogelijk is, kan zij ook voorstellen de tijdelijke bescherming te beëindigen.

Mogen Oekraïeners werken in Nederland?

Ja, vanaf 1 april mogen Oekraïense vluchtelingen in loondienst te werken. Dit geldt voor vluchtelingen die rechtmatig in Nederland verblijven op grond van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. De werkgever heeft geen werkvergunning nodig. De werkgever moet wel een melding doen bij UWV, ten minste 2 dagen voordat de werknemer start, aldus de Rijksoverheid. Een aanvraag voor een werkvergunning voor een Oekraïense vluchteling die is ingediend voor 1 april 2022, wordt beschouwd als een melding bij het UWV. De Oekraïense vluchtelingen hebben als zij werken dezelfde rechten als Nederlandse werknemers, zoals bijvoorbeeld het minimumloon.

Vluchtelingen die niet uit Oekraïne komen die nog wachten op hun asielprocedure kunnen 24 weken per jaar betaald werken. Zij mogen dit pas na 6 maanden nadat hun asielaanvraag is ingediend in Nederland. Na het verkrijgen van een asielvergunning mogen zij onbeperkt werken met dezelfde rechten en plichten als Nederlanders.

Welke documenten hebben Oekraïeners nodig om te kunnen werken?

De Rijksoverheid zegt hierover dat naast een document waaruit hun verblijfsstatus als tijdelijke beschermde (op grond van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming) blijkt, Oekraïense vluchtelingen een Burgerservicenummer (BSN) nodig hebben om te kunnen werken. Als een Oekraïense vluchteling zich inschrijft bij de gemeente waar hij/zij (tijdelijk) verblijft, wordt de verblijfsstatus vastgelegd en krijgt de vluchteling een BSN.

Echter, het kost de overheid enige tijd om documenten waar hun verblijfsrecht uit blijkt op te stellen voor alle Oekraïense vluchtelingen. Daarom geldt een overgangsperiode van 4 maart tot en met 30 mei 2022.Tijdens deze overgangsperiode geldt een vrijstelling van de eerder geldende werkvergunningsplicht voor alle Oekraïense personen, zo lang zij hun nationaliteit aan de hand van documenten kunnen aantonen.

Daarnaast wordt gestreefd om deze overgangsperiode per medio april 2022 uit te breiden, en toe te passen op staatlozen en personen uit andere derde landen dan Oekraïne die kunnen aantonen dat zij op 23 februari 2022 in Oekraïne internationale bescherming genoten of in het bezit waren van een geldige verblijfsvergunning die overeenkomstig Oekraïens recht is afgegeven.

Blijven Oekraïeners leefgeld ontvangen als zij werken?

Als een vluchteling betaald werk gaat doen, stopt het leefgeld. De vluchteling meldt dit bij de gemeente. Het leefgeld stopt dan vanaf de 1e dag van de volgende maand. Het leefgeld van overige gezinsleden die niet werken, blijft doorlopen.

Mogen Oekraïeners stage lopen in Nederland?

Dit mag als zij onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen. Wel moet een overeenkomst worden afgesloten tussen de stagiair, werkgever en opleiding.

Mogen Oekraïeners vrijwilligerswerk doen in Nederland?

Volgens de Rijksoverheid mag dit als zij onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen. Het UWV toetst of het daadwerkelijk gaat om vrijwilligerswerk. De organisatie moet daarom een vrijwilligersverklaring aanvragen bij UWV. Deze verklaring is 3 jaar geldig en geldt niet voor een persoon, maar voor het soort vrijwilligerswerk. Op Werk.nl staat meer informatie.

Ik ben werkgever en heb werk voor Oekraïeners. Waar begin ik?

De mensen die nu naar Nederland komen, hebben allereerst rust nodig. Het gaat vooral om vrouwen en kinderen, die in veel gevallen hun echtgenoot, zoon en / of andere mannelijke familieleden hebben achtergelaten in een hectische oorlogssituatie. Het is niet realistisch te denken dat zij direct aan de slag kunnen. Wij vragen werkgevers die Oekraïeners werk willen bieden om zich ook open te stellen voor vluchtelingen uit andere landen - voor zover dat nog niet het geval is. Er zijn veel statushouders die staan te springen om aan de slag te gaan. Meer weten? Informeer bij het werkgeversservicepunt in uw gemeente. Of lees hier wat een partnerschap met de Refugee Talent Hub inhoudt.

Willen de Oekraïeners aan het werk?

Wij krijgen signalen dat veel Oekraïeners graag aan de slag willen - na een eerste noodzakelijke periode van rust waarvan de benodigde lengte per persoon zal verschillen. Binnenkort organiseert de Refugee Talent Hub een informatiebijeenkomst voor Oekraïeners, in hun eigen taal: zie hieronder.

**Organiseert de Refugee Talent Hub speciale activiteiten voor Oekraïense vluchtelingen? **

In principe niet. Oekraïners zijn meer dan welkom om mee te doen aan de activiteiten die wij organiseren met werkgevers in ons netwerk. Deze activiteiten staan open voor alle mensen met een vluchtverleden. Wij maken daarbij geen onderscheid naar nationaliteit. Wel zullen wij begin april een (online of live) bijeenkomst organiseren voor Oekraïense vluchtelingen, om hen in hun eigen taal te informeren over de werken in Nederland: Hoe zit de Nederlandse arbeidsmarkt in elkaar, wat zijn tips en tricks bij het solliciteren, waar je terecht kunt en wat de voor hen geldende wet- en regelgeving is. Dit doen wij omdat veel Oekraïeners het Engels (en uiteraard Nederlands) niet goed machtig zijn, en er voor hen onder het EU-beschermingsprogramma andere regels van toepassing zijn dan voor vluchtelingen uit andere landen. De uitwerking van die Europese richtlijnen is tegen die tijd naar alle waarschijnlijkheid duidelijk.

Tot slot:Veel mensen willen op de korte termijn persoonlijk in actie komen voor vluchtelingen uit Oekraïne. Dit is hartverwarmend. Op de website van VluchtelingenWerk Nederland staat (naast de informatie over werken in Nederland) ook bij welke organisatie je terecht kunt en wat de actuele situatie is: